To nieprawda, że Cypr to tylko plaże, a jedyną formą odpoczynku jest wystawianie się na słońce. Na wyspie można się wspinać, wędrować, a nawet jeździć na nartach. A wszystko dzięki górom, które rozłożyły się w środkowo-zachodniej części Cypru.
Masyw górski Trodos (Troodos) znajduje się administracyjnie w dystryktach Nikozja, Limassol i Pafos. Zajmuje niemal jedną trzecią terytorium wyspy i charakteryzuje się dużą rozpiętością wysokości, od 300 m n.p.m. do 1950 m n.p.m. w przypadku góry Olimbos, najwyższego szczytu w masywie. Stanowi obszar atrakcyjny turystycznie, bo coś dla siebie znajdą tu i miłośnicy natury, i wielbiciele historii.
Blisko natury
Geopark w górach Trodos, należący do Światowej Sieci Geoparków UNESCO, zajmuje ponad 130 hektarów i obejmuje niemal połowę całego masywu górskiego. Trodos to miejsce ważne geologicznie, ponieważ występują tu między innymi rzadkie ofiolity, fragmenty skorupy oceanicznej wypiętrzone na powierzchnię lądową. Znajdują się tu także złoża minerałów i rud metali. Część masywu chroniona jest jako park leśny (Troodos Forest Nature Park). Spośród 750 gatunków roślin występujących w Trodos, 12 występuje wyłącznie w tych górach, a ponad 70 to gatunki endemiczne charakterystyczne dla Cypru. Żyje tu też wiele rzadkich gatunków ptaków.
Na terenie parku poprowadzono wiele tras przyrodniczych o różnym poziomie trudności i długości, niektóre z nich zyskały nazwy mitologiczne, na przykład szlak Persefony czy szlak Artemidy. Również poza ścisłym obszarem parku wytyczono wiele tras spacerowych i trekkingowych. Dostępne są również szlaki rowerowe, choć ze względu na ukształtowanie terenu jest to propozycja dla bardziej zaawansowanych.
Wśród przyrodniczych atrakcji w Trodos są wyjątkowo malownicze, kilku-, kilkunastometrowe wodospady. Warty uwagi jest nieduży, ale pięknie położony wodospad Chantara na trasie łączącej klasztor Trooditisa z wioską Foini. Jednym z częściej odwiedzanych jest wodospad Kalidonia, turyści chętnie wędrują także nad wodospad Millomeris – do obu można dojść łatwiejszymi i trudniejszymi szlakami.
O historii cypryjskich lasów, rozwoju przemysłu drzewnego oraz o gatunkach drzew, również tych endemicznych, opowiada Muzeum Dziedzictwa Leśnego w Kampos (Cyprus Forestry Museum), niedaleko klasztoru Kykkos. Stąd niedaleko do Doliny Cedrów, która swą nazwę zawdzięcza cedrowi cypryjskiemu (Cedrus brevifolia), tu właśnie występującemu wyjątkowo obficie. Jeśli szczęście dopisze, można tu spotkać muflony, które uratowano od wyginięcia i dziś żyją spokojnie w tej części wyspy, choć są płochliwe i pokazują się niechętnie.
Między historią a legendą
Podczas wizyty w górach Trodos warto odwiedzić kilka zabytków, które są związane z życiem religijnym na Cyprze. Jednym z najważniejszych jest klasztor w Kykkos, który zasłynął cudowną ikoną Madonny przypisywaną świętemu Łukaszowi. Zabudowania klasztorne kilkakrotnie padały ofiarą pożarów, obecna bryła nie jest więc zbyt stara. Zdumiewa jednak przepych podkreślający bogactwo i potęgę klasztoru. Tłumy pielgrzymów przybywają tu nie tylko ze względów religijnych, lecz także po to, by złożyć hołd pochowanemu tu Makariosowi III, zwierzchnikowi Cypryjskiego Kościoła Prawosławnego oraz prezydentowi Republiki Cypru w latach 1960-1977. Przy klasztorze znajduje się też muzeum, w którym prezentowana jest między innymi sztuka bizantyjska oraz manuskrypty.
Klasztor Trooditissa jest dziś zamknięty dla zwiedzających, możliwe są jedynie wizyty o charakterze religijnym. Według legendy tutejsza ikona Matki Boskiej pojawiła się w tajemniczych okolicznościach na cypryjskim wybrzeżu w VIII wieku, przechowywano ją w grocie, aż w końcu postanowiono zbudować świątynię, by właściwie wyeksponować cudowny obraz. To najwyżej położony klasztor na Cyprze.
Również trzeci klasztor w górach Trodos – Machairas – związany jest z kultem cudownego obrazu Madonny. Ikona Panagia z Machairas została podobno odkryta przez dwóch pustelników, którzy w tajemniczych okolicznościach otrzymali nóż i instrukcję, jak za jego pomocą wydobyć z dzikich ostępów ukryty obraz Matki Boskiej. Podobnie jak poprzedni klasztor również ten płonął wiele razy, na szczęście cudowny obraz przetrwał i można go oglądać.
Malowane skarby UNESCO
10 kościołów znajdujących się w górach Trodos w 1985 roku znalazło się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Mimo trudnej historii Cypru świątynie przetrwały niezniszczone, ocalały nawet malowidła naścienne prezentujące sztukę bizantyjską i postbizantyjską na wyspie. I to właśnie z powodu zachowanych malowideł kościoły zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa. Do kompleksu należą kościoły i klasztory – Agios Nikolaos tis Stegis, Agios Ionannis Lampadistis, Panagia Phorviotissa (Asinou), Panagia tou Arakou, Panagia tou Moutoulla, Archangelos Michail, Timios Stavros, Panagia Podhithou, Stavros Agiasmati i Agia Sotira tou Soteros. Najstarsze z nich pochodzą z XI wieku, najpóźniejsze to XVI wiek, pokazują więc rozwój architektury i malarstwa na przestrzeni stuleci. Miejsca, w których stoją kościoły, są pięknie położone, z dala od głównych szlaków, bez tłumu turystów.
Piękno górskiej prowincji
W góry Trodos trzeba się wybrać samochodem. Tylko w ten sposób można dotrzeć do wielu miejscowości, które skryły się przed wzrokiem ciekawskich. Niektóre z nich mają znamiona górskich kurortów, inne stanowią dobrą bazę wypadową na narty czy piesze wędrówki, ale jest wiele małych wiosek, w których można spróbować miejscowej kuchni, podejrzeć rzemieślników, zachwycić się spokojem i ciszą, by po chwili wyruszyć w dalszą podróż. W niektórych znajdują się interesujące muzea. Muzeum Sztuki Ludowej w Arsos (Arsos Folk Art Museum) prezentuje życie codzienne i tradycje mieszkańców tego regionu. We wsi Koilani znajduje się Muzeum Sztuki Sakralnej oraz Muzeum Winiarstwa (Ecclesiastical and Viticulture Museums), a w niezwykłej wiosce Fikardou można zwiedzić Muzeum Etnologiczne ((Fikardou Ethnological Museum: The Houses of Katsinioros and Achilleas Dimitri).
Przez Trodos biegną trasy winne. Górskie zbocza sprzyjają uprawom winorośli i wytwarzaniu win. Małe wioski z Trodos dają też możliwość smakowania miejscowej kuchni, produktów wytwarzanych zgodnie z wielowiekową tradycją. W tawernach i na nasłonecznionych wiejskich placykach życie płynie znacznie wolniej i spokojniej.
